สาเหตุ

ผู้ป่วยที่มีการหักของกระดูกต้นขาส่วนปลาย ในผู้สูงอายุมักเกิดจากการลื่นล้ม หรือสะดุดสิ่งกีดขวาง ในผู้ป่วยอายุน้อยมักเกิดจากอุบัติเหตุถูกกระแทกอย่างรุนแรง โลหะที่นิยมใช้ดามกระดูกในตำแหน่งดังกล่าวคือ condylar  blade plate

อาการของผู้ป่วย

• เจ็บปวดในบริเวณที่มีการหักของกระดูก เคลื่อนไหวลำบาก
• อาการบวมของต้นขา ขาผิดรูปหรือสั้นกว่าอีกข้างหนึ่ง
• อาจได้ยินเสียงกรอบแกรบของกระดูกที่หัก เมื่อขยับขา
• รายที่มีบาดแผลเปิด จะมีเลือดไหลปนกับไขกระดูกออกมาให้เห็นได้

การรักษา

1. การรักษาแบบไม่ผ่าตัด โดยการดึงถ่วงขาด้วยตุ้มน้ำหนักผ่านหมุดที่ยึดกระดูกแข้งเป็นเวลา 8-12 สัปดาห์ จะใช้ในรายที่กระดูกเคลื่อนเล็กน้อย หรือไม่สามารถผ่าตัดได้ แต่มีข้อเสียคือ ข้อเข่าติดยึด และผู้ป่วยต้องนอนพักบนเตียงเป็นระยะเวลานาน
2. การผ่าตัด ใช้ในกรณีที่กระดูกเคลื่อนมาก มีแผลเปิด หรือหลอดเลือดฉีกขาด มีข้อดีคือผู้ป่วยสามารถเคลื่อนไหวได้เร็วขึ้น ลดภาวะแทรกซ้อนจากการนอนบนเตียงเป็นระยะเวลานาน ๆ

แผ่นโละดามกระดูกชนิด condylar blade plate ถูกออกแบบมาเพื่อให้ปลายด้านหนึ่งฝังเข้าไปในกระดูกต้นขา ส่วนปลายในแนวนอนจะประกบแนบผิวกระดูกด้านนอกของกระดูกต้นขา และยึดตรึงด้วยสกรู

แผลผ่าตัดจะอยู่ตรงตำแหน่งต้นขาด้านนอกเหนือระดับเข่า ความยาวแผลขึ้นอยู่กับความยาวของกระดูกที่หัก เวลาที่ใช้ในการผ่าตัดขึ้นอยู่กับความยากง่ายของการผ่าตัด เฉลี่ยประมาณ 1 ชั่วโมง แพทย์จะคาสายระบายเลือดออกมาจากแผล และถอดออกหลังผ่าตัด 1-2 วัน เพื่อระบายเลือดและน้ำเหลืองที่คั่งค้างจากการผ่าตัด

การเตรียมตัวก่อนการผ่าตัด

1. ท่านจะถูกถามเรื่องโรคประจำตัว การใช้ยา การแพ้ยา หากใช้ยาป้องกันการแข็งตัวของเลือด เช่น แอสไพริน ให้หยุดยาอย่างน้อย 1 สัปดาห์
2. ตรวจเลือด ปัสสาวะ ถ่ายภาพรังสีทรวงอก และกระดูกต้นขาบริเวณที่หัก
3. หากมีฟันปลอมให้ถอดออกก่อนมาห้องผ่าตัด
4. งดน้ำและอาหาร หลังเวลา 24:00 น. คืนก่อนการผ่าตัด
5. ใส่สายสวนปัสสาวะก่อนเข้าห้องผ่าตัด

การระงับความรู้สึกขณะผ่าตัดมี 2 วิธี คือ การดมยาสลบ หรือการระงับความรู้สึกผ่านทางช่องกระดูกสันหลัง ขึ้นอยู่กับการพิจารณาของวิสัญญีแพทย์ หากใช้การระงับความรู้สึกผ่านทางช่องกระดูกสันหลัง แพทย์จะฉีดยาผ่านเข้าช่องกระดูกหลังบริเวณส่วนเอว ผู้ป่วยจะชาบริเวณขาทั้งสองข้าง เคลื่อนไหวไม่ได้ จนกว่ายาชาจะหมดฤทธิ์ใช้เวลาประมาณ 2-3 ชั่วโมง หลังผ่าตัดให้นอนราบประมาณ 8 ชั่วโมง เพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนของยา

การปฏิบัติหลังการผ่าตัด

• นอนราบ ใช้หมอนสอดใต้ขาข้างที่ผ่าตัด ยกปลายเท้าให้สูงกว่าระดับหัวใจเพื่อลดบวม ถ้านอนตะแคง ให้วางขาข้างที่ผ่าตัดบนหมอน ในลักษณะที่งอเข่าเล็กน้อย พยามพลิกตัวอย่างน้อยทุก 2 ชั่วโมง เพื่อป้องกันแผลกดทับ
• รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ เช่นโปรตีน ผัก ผลไม้ เพื่อซ่อมแซมเนื้อเยื่อ และช่วยในการขับถ่าย อาหารที่มีแคลเซียมช่วยเสริมสร้างกระดูก ได้แก่ นม เต้าหู้ ปลาเล็กปลาน้อย งาดำ เป็นต้น
• หากมีไข้ ให้เช็ดตัวบริเวณข้อพับ ซอกคอ รักแร้ และดื่มน้ำมากๆ
• ห้ามแกะเกาหรือดึงผ้าปิดแผลผ่าตัด เพื่อป้องกันการติดเชื้อ หากแผลผ่าตัดมีการเปื้อนหรือสกปรกควรแจ้งพยาบาลที่ดูแล
• ให้บริหารกล้ามเนื้อต้นขา ข้อเข่า ข้อเท้า เพื่อให้กล้ามเนื้อแข็งแรง และเตรียมฝึกเดิน

การป้องกันการกลับเป็นซ้ำ

• ระวังอุบัติเหตุลื้นล้ม อาจทำให้โลหะดามกระดูกหัก หรือเคลื่อนหลุดได้
• หมั่นทำกายบริหารกล้ามเนื้อต้นขา และข้อเท้าตามที่แพทย์กำหนด
• การฝึกเดินหลังผ่าตัด แพทย์อาจให้ผู้ป่วยเดินโดยไม่ลงน้ำหนักขาข้างที่ผ่าตัดหรือ ให้ลงน้ำหนักได้บางส่วน ผู้ป่วยจำเป็นต้องใช้อุปกรณ์ช่วยพยุง หรือไม้ค้ำยัน หรือ วอล์กเกอร์ ตามที่แพทย์แนะนำอย่างเคร่งครัด หากลงน้ำหนักเร็วเกินไป อาจทำให้โลหะดามกระดูกหักได้ หรือหากลงน้ำหนักน้อยเกินไป ก็อาจทำให้กระดูกติดช้าลง
• เมื่อกลับบ้านต้องดูแลแผลผ่าตัดไม่ให้เปียกน้ำ ล้างแผลและตัดไหมตามที่แพทย์กำหนด หากมีอาการปวด บวมแดงร้อนที่แผล หรือมีเลือด หนอง ไหลออกมาจากแผล ให้รีบกลับมาพบแพทย์โดยเร็ว