ต่อมไทรอยด์ (Thyroid gland)

         ไทรอยด์เป็นต่อมไร้ท้อที่ใหญ่ที่สุดในร่างกาย อยู่ส่วนหน้าของลำคอ ใต้ลูกกระเดือกลงมา รูปร่างเหมือนเกือกม้า ปกติขนาดจะใหญ่เท่าหัวแม่มือของเจ้าของ มองเห็นได้ชัดเจน มีหน้าที่สร้างและหลั่งไทรอยด์ฮอร์โมนออกมาสู่กระแสเลือด ฮอร์โมนจากต่อมไทรอยด์สร้างเอง โดยอาศัยไอโอดีนจากอาหารที่กินเข้าไปเป็นวัตถุดิบ มีหน้าที่กระตุ้นทั่วร่างกายทำให้เซลล์ต่างๆทำงานเป็นปกติ ที่กระตุ้นมากที่สุดคือ หัวใจกับระบบประสาท

          ความผิดปกติของต่อมไทรอยด์ มีมากมายหลายชนิด โรคที่ต่อมไทรอยด์โตขึ้นโดยทั่วไปเรียกว่า คอพอก จำแนกเป็น คอพอกเป็นพิษ และไม่เป็นพิษ นอกจากนี้ยังมีมะเร็งต่อมไทรอยด์ ถุงน้ำหรือซีสส์ของต่อมไทรอยด์ เป็นต้น

โรคคอพอกไม่เป็นพิษ

สาเหตุ  คือ ขาดไอโอดีน พบมากในชาวบ้านที่ห่างไกลทะเล

อาการ  ต่อมไทรอยด์โตขึ้นชัดเจน และชนิดที่ต่อมไทรอยด์ไม่โตขึ้นกว่าปกติ จะมีอาการแสดงออกถึงการขาดไทรอยด์ฮอร์โมน ได้แก่ เป็นคนเชื่องช้า เซื่องซึม ขี้หนาว พูดช้า เสียงแหบ ผิวแห้ง ผมแห้งหยาบร่วงง่าย ท้องผูก อ้วนขึ้น

โรคคอพอกชนิดเป็นพิษ

          เป็นภาวะที่ต่อมไทรอยด์สร้าง และหลั่งฮอร์โมนมากกว่าปกติ ปัจจัยที่เกี่ยวข้องคือพันธุกรรม พบมากในเพศหญิงมากกว่าเพศชาย 7-8 เท่า หาสาเหตุที่แท้จริงยังไม่ได้

อาการ ใจสั่น หัวใจเต้นแรง บางครั้งก็ไม่สม่ำเสมอทำให้เหนื่อยง่าย กระตุ้นร่างกายให้สร้างพลังงานมากเกินพอทำให้ผู้ป่วยลุกลี้ลุกลน ขี้ร้อน เหงื่อออกมาก มืออุ่น หิวบ่อย กินจุ แต่ไม่อ้วน น้ำหนักลด ลูกตาขาวโปนถลนออกมา

การรักษา

• กินยาระงับการสร้างฮอร์โมน
• ผ่าตัดต่อมไทรอยด์
• กินสารไอโอดีน

มะเร็งต่อมไทรอยด์

          ส่วนใหญ่พบว่าเพศชาย มีโอกาสเป็นมะเร็งของต่อมไทรอยด์ได้มากกว่าเพศหญิง

อาการ ก้อนในต่อมไทรอยด์แข็งมาก โตเร็ว มีการกดหรือทำลายอวัยวะข้างเคียง   ทำให้เสียงแหบกดหลอดลม ทำให้หายใจลำบาก กดหลอดอาหารทำให้กลืนลำบาก

การพยาบาลผู้ป่วยผ่าตัดต่อมไทรอยด์

          การผ่าตัดเป็นการผ่าตัดใหญ่ที่ยุ่งยากซับซ้อนและผู้ป่วยมีภาวะเสี่ยงสูง เพราะมีอันตรายจากการเสียเลือด และมีปัญหาแหรกซ้อนหลังผ่าตัดได้ เช่น การตกเลือด การเกิดปัญหาเสียงแหบจากการกระทบกระเทือนเส้นประสาทเสียง

การเตรียมความพร้อมทางด้านร่างกาย

1. ผู้ป่วยที่รอผ่าตัด ควรได้รับการพักผ่อนเต็มที่
2. ตรวจร่างกายทางห้องทดลอง เช่นตรวจเลือด ตรวจคลื่นหัวใจ
3. เตรียมเลือด เผื่อใช้ในขณะผ่าตัด
4. เตรียมความสะอาดทั่วไปก่อนผ่าตัด 1 วัน และ วันผ่าตัดควรอาบน้ำและเปลี่ยนผ้าด้วยชุดที่สะอาด
5. งดน้ำ งดอาหารก่อนผ่าตัด 6 - 8 ชั่วโมง เพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อน และอาการสำลักอาหารและน้ำเข้าหลอดลม
6. ถอดฟันปลอม (ถ้ามี) และเก็บของมีค่า เครื่องประดับต่าง ๆ ก่อนไปห้องผ่าตัด
7. เซ็นใบยินยอมอนุญาตให้แพทย์ทำการผ่าตัด

ภาวะแทรกซ้อนหลังการผ่าตัด ที่อาจเกิด

1. มีเลือดออกหลังผ่าตัด
2. อาจมีเสียงแหบแห้ง หรือไม่มีเสียงเลยจากการกระทบกระเทือนต่อเส้นประสาทเสียง หรือ มีอาการไอลำบาก สำลักง่าย แต่อาการเหล่านี้จะหายเองภายใน 6 เดือนหลังผ่าตัด

• มีแผลผ่าตัดบริเวณลำคอด้านหน้า
• ผู้ป่วยจะมีสายระบายเลือดและสิ่งคัดหลั่งพร้อมขวดรองรับบริเวณแผลผ่าตัด
• 1วันหลังผ่าตัดผู้ป่วยสามารถบริหารกล้ามเนื้อบริเวณลำคอได้ โดยการหันหน้าซ้าย-ขวา ก้ม-เงย ช้าๆอย่างระมัดระวัง

การปฏิบัติตัวเมื่อกลับไปอยู่ที่บ้าน

• ดูแลแผลผ่าตัดไม่ให้ถูกน้ำ/แผลสกปรก หากแผลถูกน้ำหรือสกปรกต้องทำความสะอาดแผลทันที
• ทำความสะอาดแผลตามแพทย์สั่ง
• สังเกตอาการผิดปกติหาก ปวด บวมแดง หรือมีไข้ ควรมาพบแพทย์ทันที
• บริหารกล้ามเนื้อคอ โดยการหันซ้าย-ขวา ก้ม-เงย เพื่อป้องกันการดึงรั้งของบาดแผล
• รับประทานยาตามแพทย์สั่ง
• พบแพทย์ตามนัดเพื่อติดตามอาการ